Chữ “tâm” là nét chủ đạo của đạo học Phương Đông. Ý nghĩa của nó hết sức phong phú, hệ trọng đến việc tu thân, dưỡng tính, xử thế, tiếp vật. cõi trần thường treo các chữ “đức”, “phúc”, “nhẫn” v.v… nhưng xem ra chữ “tâm” đã có thể bao hàm được cả thảy. Tôi treo chữ “tâm” là để tự mình cảnh giới đừng phạm nhiều
tranh chữ tâm sai trái trong cuộc đời. “Tất nhiên là tôi cũng có sai phạm, nhưng mình nên cố giữ những sai phạm đó càng ít, càng nhỏ thì càng tốt…, coi đó như một ngọn lửa thiêng soi sáng cho mình trong những hoàn cảnh khó xử, chứ quả thật không dám nhận mình là đã xứng đáng với chữ “tâm” như người xưa dạy…
Làm việc gì cũng phải có "tâm". Khi có "tâm" rồi, lại phải biết giữ "tâm" không để vọng động, ảnh hưởng tới sự sáng láng của lý trí. thành thử chữ "nhẫn" ở trên chử "tâm", là giữ không cho "tâm" vọng động.
Nó không hề mang ý nghĩa "nhẫn nhịn" mù quáng như nhiều người hiểu nhầm. Sự "kiên trì" đòi hỏi phải có lý trí, chứ nếu không cái "tâm" khiến ta nóng ruột, nôn nóng...
Chữ “Tâm” cũng là “Lòng” trong con người tuy không nhìn thấy; nhưng nó rất quan yếu, vì nó nói lên nhân cách của một người. Một tác giả đã suy tư như sau đây, để bạn và tôi cùng nghiệm xét:
1- Tâm mà sai lệch, thì cuộc sống nao núng điên đảo.
2- Tâm mà gian dối, thì cuộc sống bất an.
3- Tâm mà ghen ghét thì cuộc sống hận thù..
4- Tâm mà đố kỵ, thì cuộc sống mất vui.
5- Tâm mà tham, thì cuộc sống giả trá.
Tôi để Tâm hay Lòng ra trên ngũ quan và tứ chi để thương:
1- Đặt Tâm trên mắt để nhìn thấy nỗi khổ của tha nhân.
2- Đặt Tâm trên miệng để nói lên lời yên ủi với người bất hạnh.
3- Đặt Tâm trên tai để nghe lời than trách, góp ý của người khác.
4- Đặt Tâm trên vai để biết đảm đương và và san sớt với anh em.
5- Đặt Tâm trên tay để làm việc, hiệp tác, giúp đỡ người khác.
6- Đặt Tâm trên chân để mau mắn chạy đến người cùng khổ.
Thân xác không có Tim thì thể xác Chết, làm mgười không có Tâm, thì cuộc sống chỉ có hận thù và là mối nguy hiểm cho mọi người.
* Một phút suy tư:
Con người trong lành do Tâm, mà nhơ cũng do Tâm.
Tâm nâng đỡ con người lên, cũng chính tâm hạ thấp con người xuống.
Như vậy, bạn và tôi cần:
- Giữ Tâm lắng trong, tĩnh lặng, an tĩnh, không ô nhiễm, tham lam.
- Giữ Tâm không sân hận, đắm say, tham dục, không ý nghĩ đê hèn.
- Tâm không ganh tỵ, trong sạch, như mặt gương được chùi bóng.
Khi thực hiện những điều trên, giúp Tâm được thay đổi:
- tĩnh tâm, an vui trước mọi cơn thịnh nộ, xấu xa của kẻ khác.
- Lấy cái tốt đáp lại cái xấu, lấy từ bi, độ lương đối lại hung ác.
- Lấy lòng nhân ái và hoan hỉ đáp lại sự cường bạo và hèn đớn .
Trong truyện Kiều, Nguyễn Du có câu:
"Thiện căn ở tại lòng ta
Chữ tâm kia mới bằng ba chữ tài"
Xem thêm:
http://ezu.vn/showthread.php?21407-B...4014#post44014
“Tâm“ (cũng được hình tượng hóa bằng một câu trong : nửa vành trăng khuyết, ba sao giữa trời) là trái tim, tâm thuật, lương tâm con người. Có lương tâm thì mới biết điều nhân ngãi, phải trái, việc nên làm, việc không nên làm… Trong thiên “Vệ linh công“ của sách Luận ngữ có đoạn thuật lại cuộc đối thoại giữa Khổng Tử và học sinh là Tử Cống. Tử Cống hỏi: “Có một chữ nào suốt đời làm theo được không?”, Khổng Tử đáp: “Có lẽ là chữ “thứ“ chăng? Cái gì mình không muốn thì đừng làm cho người khác”. Câu giải đáp này đã nêu bật được chữ “tâm“ của người quân tử. Ở một đoạn khác, các học sinh của Khổng Tử đã viết về người thầy của mình: “Tử tuyệt tứ: sơ sẩy, vô tất, vô cố, vô ngã”, được nhà nghiên cứu Nguyễn Hiến Lê dịch như sau: “Khổng Tử bỏ hẳn bốn tật này: “sơ sẩy” là xét việc gì thì không đem ý riêng (hoặc tư dục) của mình vào mà cứ theo lẽ phải; “vô tất” tức không quyết rằng điều đó tẩt đúng, việc đó tất làm được; “vô cố” tức không cố chấp; “vô ngã” tức quên mình đi, không để cho cái “ta” làm ám muội (hoặc không ích kỷ) mà phải chí công vô tư”. Đây chính là bốn điều kiện để giữ trọn được cái “ tâm “ trong sáng vậy.
Cùng tìm hiểu những ý nghĩa của bức tranh chữ Tâm bằng đồng
Dạng hẹp
